Μάρω Βαμβουνάκη:

Μάρω Βαμβουνάκη: "Έτσι όπως ζούσαμε χτυπήσαμε τοίχο."

Posted by Δημήτρης Νίκου On 11:16 π.μ.

digg

| Συνέντευξη στον Δημήτρη Νίκου |

Τι είναι επιτυχία για ένα βιβλίο, αν όχι, πέρα από τις πωλήσεις, η επιθυμία των αναγνωστών του να το ανοίγουν ξανά και ξανά, αναζητώντας πάντα κάτι νέο στις σελίδες του; Τι είναι αναγνώριση, δικαίωση για έναν συγγραφέα, αν όχι, πέρα από τις θετικές κριτικές και τις συνεχείς επανεκδόσεις, το μοναδικό δέσιμο που αποκτά με τους αναγνώστες, που τον αισθάνονται πια άνθρωπο δικό τους, ανοίγοντας με θέρμη την καρδιά τους στο έργο του; Νομίζω, κάθε τυπική σύσταση είναι περιττή για την Μάρω Βαμβουνάκη, μια γυναίκα που, επί τριάντα και πλέον χρόνια, καταφέρνει να κερδίζει το κοινό με τη μοναδική χροιά της γραφής της, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα ευαισθησίας σε όσους πιστά την διαβάζουν και την αγαπούν. Πέρυσι, με τον “Ερωτευμένο Πολωνό”, κατάφερε να υπερβεί με τόλμη το μυθιστόρημα και τους κανόνες του, χαρίζοντάς μας μια δυνατή πραγματεία πάνω στην ευτυχία. Το κοινό την επιβράβευσε ξανά, στέλνοντάς την στους φιναλίστ του Βραβείου Αναγνωστών και στα βραβεία Γυναίκες της Χρονιάς. Φέτος, με το νέο της βιβλίο “Κυριακή απόγευμα στη Βιέννη”, που μόλις κυκλοφόρησε, μας καλεί και πάλι για έναν περίπατο σκέψης και αυτογνωσίας, στα δρομάκια που βαδίζονται πάντα δυσκολότερα... αυτά του βαθύτερου εαυτού μας.

Κυρία Βαμβουνάκη, καλωσήλθατε στον Βιβλιοδείκτη. Μας κάνετε ποδαρικό, ελπίζω να μπήκατε με το δεξί.

Ναι, ναι! Μπαίνω με την καρδιά μου όλη, δεξιά και αριστερή, και εύχομαι ολόψυχα όμορφο δρόμο! Είμαι σίγουρη για τις καλές σας πιθανότητες γιατί ξέρω την ποιότητά σας και τις καθαρές προθέσεις σας!

Πείτε μου λίγα πράγματα για το νέο σας βιβλίο. Τι γυρεύει η Μάρω Βαμβουνάκη, Κυριακή απόγευμα, στη Βιέννη;

Η Βιέννη είναι πόλη μαγική. Σέβεται τους ανθρώπους που περπατούν στους δρόμους της, τους επιτρέπει να ρεμβάζουν ελεύθερα μια και η ίδια είναι ρεμβαστική. Δεν είναι τυχαίο που από αιώνες οι μουσικές κατέφυγαν εκεί, στο δικό της πεντάγραμμο. Ή που η ψυχανάλυση εμπνεύστηκε τον εαυτό της στα βιεννέζικα κλειστά δωμάτια. Το βιβλίο έχει δεκατρία κεφάλαια-περιστατικά και αρχίζει με ένα κεφάλαιο όπου ένας Αθηναίος ταξιδιώτης περιφέρεται μόνος ένα απόγευμα Κυριακής στη Βιέννη και εντός του. Έντιμα προχωράει στην αυτοκριτική του, όσο ποτέ τολμηρά. Και τα κυριακάτικα απογεύματα, όλοι το γνωρίζουμε, έχουν βάρος, έναν αόριστο πόνο από ελλείψεις. Από ελλείψεις που ξέρουμε και, πιο πολύ, από όσες δεν ξέρουμε και ζητούν εκδίκηση.

Σε όλα σας τα βιβλία ασχολείστε με τον άνθρωπο και πάντα με αγάπη, όχι απλά με κατανόηση. Υποψιάζομαι πως κι ο Θεός ακόμα, που μας εμφυσά την ψυχή, εκπλήσσεται πολλές φορές από τις ατραπούς που μας κινεί το θυμικό μας. Πόσο καλά μπορούμε να γνωρίζουμε έναν άνθρωπο ή τον εαυτό μας;

Ο άλλος μένει πάντα ένα αδιαπέραστο μυστικό, γράφει η Γιουρσενάρ. Και είναι ο άλλος τόσο άγνωστος και παρεξηγημένος, διότι άγνωστος και παρεξηγημένος παραμένει ο εαυτός μας. Αρνιόμαστε να τον παραδεχθούμε όπως δεν μας κολακεύει, και η ζωή περνάει με ένα διαρκές άγχος αυτοδικαίωσης. Η νόηση της αγάπης είναι ένα ισχυρότατο εργαλείο και πάντα υπάρχει το ερώτημα: Αγαπάμε εκείνο που γνωρίζουμε ή γνωρίζουμε εκείνο που αγαπάμε; Ένα αυγό του Κολόμβου... Νομίζω όμως πως τούτα τα δυο, ταυτόχρονα λειτουργούν και αλληλοτροφοδοτούνται. Σίγουρα ο Θεός εκπλήσσεται με το θυμικό μας, αλλά εκείνος το επέλεξε! Μας έπλασε ελεύθερους και γι αυτό απρόβλεπτους ακόμα και για τον ίδιο. Τι ενδιαφέρον θα είχαμε στα μάτια του αν μας τηλεκατεύθυνε;

Στο “Φάντασμα της αξόδευτης αγάπης”, γράφατε, ότι αν ένα παιδί κλείσει τα μάτια του, πιστεύει πως εξαφανίστηκε. Το είχα υπογραμμίσει. Υπάρχουν πολλά από τα οποία νομίζω θα θέλαμε όλοι να εξαφανιστούμε σήμερα. Τι λέτε; Πιάνει αυτό και στους ενήλικες;

Τα παιδιά βέβαια, ως ατελή, είναι εγωκεντρικά. Πιστεύουν πως υπάρχει μόνο ό,τι συλλαμβάνουν οι αισθήσεις τους. Φεύγει η μαμά έξω από το δωμάτιο, δεν τη βλέπουν και θρηνούν, νομίζουν ότι για πάντα χάθηκε, πέθανε. Μεγαλώνοντας, ο εγωκεντρισμός μας συνεχίζεται, αλλά με ακόμα πιο επικίνδυνους τρόπους. Νομίζουμε πως ο άλλος είναι σαν εμάς, ή όπως θα θέλαμε να είναι, όπως τον ελπίζουμε ή όπως τον φοβόμαστε, ο κόσμος παρερμηνεύεται κατά πώς μας βολεύει. Η απόσταση από την πραγματικότητα είναι η ψυχασθένεια, και ο εγωισμός είναι νοσογόνος.

Μιλώντας για την πραγματικότητα που θέλουμε να αποφύγουμε, πώς βιώνετε την κατάσταση στην Ελλάδα αυτή την εποχή; Θυμώνετε κι εσείς με όσα γίνονται; Τι σκέφτεστε;

Σκέφτομαι, πως όταν λήξει τούτη η σκληρή εποχή των ισχνών αγελάδων, θα την θυμόμαστε αργότερα σαν μια σπουδαία εποχή! Τα δύσκολα περάσματα έρχονται και μας βρίσκουν ως συνέπεια, ως προφυλακτικός φράχτης συχνά, για να χαθούμε ή να σωθούμε, όπως εμφανίζεται ο πυρετός σε έναν οργανισμό που έχασε την υγιή του λειτουργία. Θα βελτιωθεί σταθερά η κοινωνική κατάσταση όταν ο καθένας -εμπράκτως όμως- παραδεχθεί το κομμάτι της ευθύνης του, το δικό του, ας είναι και ελάχιστο μπρος στην ευθύνη των άλλων. Δεν υπάρχουν αθώοι, τουλάχιστον ενήλικοι. Είναι δύσκολη αλλά άκρως ενδιαφέρουσα εποχή, διότι έτσι όπως ζούσαμε χτυπήσαμε τοίχο και τώρα επιτάσσονται αλλαγές. Και πάντα οι αλλαγές, και οι θετικότερες, έχουν τρομαχτικό πόνο.

Ας γυρίσουμε ξανά στα βιβλία. Πηγαίνετε σε ένα βιβλιοπωλείο, θέλετε να βρείτε κάτι νέο να διαβάσετε. Τι θα κοιτάξετε πρώτα; Ποια ράφια θα ψάξετε;

Τελευταία πηγαίνω και ψάχνω στα ράφια με τους κλασικούς. Διψάω τόσο από σοβαρή δουλειά και γνήσια νοήματα που αναζητώ την εγγυημένη λογοτεχνία. Προ καιρού ξαναδιάβασα τον “Έφηβο” του Ντοστογιέφσκι, διαπίστωσα πως όταν το πρωτοδιάβασα, πολύ παλιότερα, δεν είχα καταλάβει τίποτα! Προχθές τέλειωσα το “Η καρδιά μας” του Μωπασσάν. Τι ερωτική ανθρωπογνωσία!...

Είναι πάντα δύσκολο να ξεχωρίσει μια μητέρα τα παιδιά της, αλλά... υποθέστε ότι στο ίδιο βιβλιοπωλείο, κάποιος αναγνώστης που σας βλέπει και σας αναγνωρίζει, σας ζητάει να του υποδείξετε ένα ή δύο βιβλία που να σας αντιπροσωπεύουν περισσότερο. Ποια θα του λέγατε;

Ποτέ δεν θεώρησα τα βιβλία μου παιδιά μου. Το παιδί το ανθρώπινο είναι τεράστια υπόθεση, ασύγκριτη! Με κανένα έργο μας δεν παραλληλίζεται. Πάντως απ΄ τα βιβλία μου αγαπώ ξεχωριστά τη “Ντούλια” και τον “Ερωτευμένο Πολωνό”.

Πώς βλέπετε, αλήθεια, μέσα από τη δική σας εμπειρία, την ελληνική λογοτεχνία και την αγορά του βιβλίου σήμερα;

Η συγγραφή και η έκδοση στην Ελλάδα υπήρξε όσο ποτέ -και ίσως πουθενά- ελεύθερη, σχεδόν ασύδοτη! Ο καθένας γινόταν δεκτός να δείξει τι μπορεί και πόσο αντέχει. Καλή όσο και επικίνδυνη προϋπόθεση... Όσο για τους πικρούς καιρούς που περνάμε, κι αυτό θετικό το βρίσκω για την τέχνη. Πάντα, μετά από σκληρές εποχές, οι αληθινοί δημιουργοί ωριμάζουν. Γίνονται σοφότεροι και πιο εργατικοί. Άσκηση, βάσανο και δημιουργία ζυμώνονται μαζί. Περιμένουμε λοιπόν καλύτερα βιβλία, να ξεφύγουμε κι απ' την υπερβολική ομφαλοσκόπηση της "εύκολης" ζωής και της γκρινιάρικης γραφής των τελευταίων δεκαετιών.

Υπάρχει κάτι πιο ιδιαίτερο που θα θέλατε να γράψετε, ένα θέμα, μια ιστορία πιο διαφορετική ίσως, αλλά για κάποιον λόγο ακόμα δεν το έχετε κάνει;

Από πολύ παλιά σκεφτόμουν, τι δυνατή σάγκα θα ήταν το να γράψω την ιστορία της μεγάλης οικογένειας του πατέρα μου! Μια οικογένεια ανεπανάληπτη με όλες τις έννοιες, πουθενά δεν θα ξανάβρισκα τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία, κυρίως τέτοιους χαρακτήρες. Όμως ξέρω καλά, πως όσο τίμιες κι αν είναι οι προθέσεις μου, όσα χρόνια κι αν το δούλευα κι αν ερευνούσα το παρελθόν τους, ποτέ δεν θα κατάφερνα να πλησιάσω την όντως ιστορία των αληθινών εκείνων προσώπων, δεν θα γλίτωνα από τα πολλά ψεύδη της φαντασίας μου. Και θα ήταν κρίμα, ειδικά για εκείνα τα έντονα και ιδιαίτερα πρόσωπα. Δεν καταγράφεται η ασύλληπτη λεπτότητα της πραγματικής ζωής, η μαγική περιπλοκότητα των πραγματικών χαρακτήρων. Τους απλοποιούμε, τους μπαζώνουμε με δικά μας κλισέ. Δεν πιστεύω πως υπάρχουν πιστές βιογραφίες, ούτε αυτοβιογραφίες πιστές μπορούμε να γράψουμε. Θυμάμαι στο περίπου εκείνη τη φράση του Ελύτη, ότι μπορείς να ζωγραφίσεις ένα πουλί, αλλά δε μπορείς να ζωγραφίσεις τον κελαηδισμό του.

Σκέφτομαι να κλείσουμε την κουβέντα μας με μουσική. Διαλέξτε εσείς ένα κομμάτι που αγαπάτε για να το αφιερώσουμε σε όσους τώρα μας διαβάζουν.

Το “Βλέφαρό μου” του Κυπουργού με τον Χρόνη Αηδονίδη! Και το μοτίβο από το σάουντρακ του Κινέζου Γιουμεμπαγιάσι για την ταινία “In the mood for love”. Τι αβάσταχτη νοσταλγία και προσδοκία ταυτόχρονα!...

Σας ευχαριστώ πολύ, κυρία Βαμβουνάκη!

Το νέο βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη, “Κυριακή απόγευμα στη Βιέννη”, κυκλοφορεί απ' τις εκδόσεις Ψυχογιός.